„Ludzie listy piszą…”

Muzeum Miejskie w Zabrzu zaprasza na wystawę „Ludzie listy piszą…”

Czy doszliśmy już do etapu rozwoju komunikacji, kiedy słowo pisane przestaje mieć znaczenie? Czy śmierć tego niesamowitego wynalazku ludzkości nastąpi za naszego życia? Niektórzy specjaliści stawiają tezę, że „czasy słowa pisanego” niedługo się zakończą w wyniku ekspansji nowych technologii.

Pismo jest z nami już ponad 5 500 lat. Początkowo umiejętność pisania była sztuką dostępną nielicznym. Na gruncie europejskim upowszechniła się dopiero w wieku XVIII. Prekursorem w tej dziedzinie były Prusy, które 1717 roku, jako pierwszy kraj w Europie wprowadziły obowiązek szkolny, w ramach, którego dzieci zobowiązane były do nauki pisania i czytania. Umiejętność pisania pozwoliła przekazywać informacje na znaczne odległości, utrzymywać wzajemne kontakty, zapisywać na użytek własny lub dla potomnych swoje przemyślenia. Generalnie, usprawniła i wzbogaciła życie pojedynczego człowieka, jak i całej ludzkości.

Z umiejętnością pisania łączy się kaligrafia – szuka starannego i estetycznego pisania. Kaligrafia przez długi czas była jednym z podstawowym przedmiotów nauczanych w szkołach. Jej celem było doskonalenie pisma odręcznego oraz rozwijanie nawyków samodyscypliny oraz koncentracji ucznia.

Nieodłączne atrybuty związane z pismem odręcznym to: papier listowy, stalówki, obsadki, atrament, kałamarze, piasecznice, suszki… Ze sztuką pisania należy również wiązać meble, przy których ową czynność można wykonywać – począwszy od pulpitów służących skrybom w średniowiecznych kancelariach, poprzez różnego rodzaju sekretarzyki, sekretery, biurka, ławki szkolne.

Wytworzona korespondencja często wysyłana była do adresatów znajdujących się w bliższej lub dalszej odległości. Pojawiła się, więc konieczność zorganizowania instytucji, które w sposób profesjonalny i na skalę masową zajęły się jej dostarczaniem – tak narodziła się instytucja poczty. Przesyłane listy wkładano do kopert i zabezpieczano pieczęcią chroniącą przed otwarciem przez osoby postronne. Początkowo listy pieczętowano łatkami woskowymi, później stosowano trwalszy lak. Tak przygotowany list wędrował przez posłańców lub listonoszy do adresata.

Pisanie listów czy pamiętników przez długie wieki uchodziło za sztukę. Do dzisiaj, zarówno w zbiorach prywatnych, jak i instytucji, zachowało się wiele przykładów korespondencji, która wyszła spod piór pisarzy, ludzi nauki, władców, polityków, przemysłowców. Sztuka pisania znalazła również swe miejsce w malarstwie, grafice i rzeźbie.

Prezentowana wystawa „Ludzie listy piszą…” dotyka wszystkich powyżej zasygnalizowanych zagadnień. W swym zakresie chronologicznym w głównej mierze skupia się na wieku XIX oraz pierwszej połowie wieku XX. Przygotowana została w oparciu o zbiory pochodzące z placówek muzealnych z terenu województwa śląskiego oraz uzupełniona o przedmioty użyczone od osób prywatnych.

Wystawa będzie dostępna od 20 maja do końca sierpnia 2023.