„Konstanty Wolny – Polak, Ślązak, patriota”

Stowarzyszenie „Pokolenie” oraz Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu prezentują publikację autorstwa Łukasza Kobieli „Konstanty Wolny – Polak, Ślązak, patriota” poświęconą jednej z najwybitniejszych postaci w dziejach Górnego Śląska. Książka prezentuje postać marszałka Sejmu Śląskiego Konstantego i wpisuje się także w spektrum obchodów rocznicy III Powstania Śląskiego w roku bieżącym oraz w przyszłoroczne obchody rocznicy włączenia części Górnego Śląska do Rzeczpospolitej Polskiej.

Konstanty Wolny urodził się w 1877 roku w Bujakowie (dziś powiat mikołowski). Uczęszczał do katowickiego gimnazjum, w którym poznał Wojciecha Korfantego. Obu łączyła głęboka przyjaźń na całe życie. Po zdaniu matury w 1898 roku rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu, z których jednak zrezygnował na rzecz prawa. Wówczas wstąpił do Towarzystwa Akademików Górnoślązaków, a następnie do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a jednocześnie angażował się w pielęgnowanie polskiej kultury wśród kolegów i znajomych. Po zdaniu „Wielkiego Egzaminu Państwowego” w 1907 roku zamieszkał w Gliwicach. Był wówczas pierwszym polskim adwokatem, który bronił Górnoślązaków zaangażowanych patriotycznie. Wspierając młodych ludzi utworzył w Gliwicach gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Nie stronił wówczas także od zaangażowania politycznego, ponieważ już w 1911 współtworzył Stronnictwo Polskie na Śląsku. Działalność Konstantego Wolnego jako działacza narodowego przerwało aresztowanie po wybuchu I wojny światowej. Po zwolnieniu, krótko pracował w zawodzie, jednak w 1917 roku został powołany do armii pruskiej. Po demobilizacji zamieszkał w Bytomiu i niemal natychmiast włączył się w działalność Rady Ludowej. Pełnił funkcję zastępcy podkomisarza i kierownika biura Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej dla Górnego Śląska. W maju 1919 roku, po likwidacji Podkosmisariatu, przeprowadził się do Sosnowca, gdzie zaangażował się w organizację wsparcia dla uchodźców, z których większość brała udział w I Powstaniu Śląskim. W sierpniu tego roku został także członkiem Komitetu Głównego Niesienia Pomocy Ślązakom, który powstał w Sosnowcu, jednocześnie biorąc udział w przygotowywaniu działaczy Polskiego Komisariatu Plebiscytowego.

Od maja 1920 roku Konstanty Wolny wykorzystywał swoje umiejętności prawnicze, ponieważ, jako przewodniczący Komisji Samorządowej przy Wydziale Prawnym Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, opracowywał statut organiczny przyszłego województwa śląskiego – uchwalony 15 lipca 1920 r. przez Sejm Ustawodawczy RP. Od tego czasu był już stale włączony w tworzenie się nowego aparatu administracyjnego na Górnym Śląsku. W czerwcu 1922 r. został członkiem Tymczasowej Śląskiej Rady Wojewódzkiej i przeniósł się do Katowic. Z ramienia Chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludowego kandydował w pierwszych wyborach do Sejmu Śląskiego, a 13 października 1922 roku został wybrany pierwszym jego marszałkiem. Funkcję tę pełnił przez trzy kadencje, a więc do 1935 roku. Jako marszałek Sejmu Śląskiego zainicjował utworzenie Biblioteki Sejmu, która z czasem została przekształcona w Bibliotekę Śląską, wspierał utworzenie Instytutu Śląskiego, wspierał artystów, finansował organizację wystaw w westybulu Sejmu.

Po wybuchu II wojny światowej Konstanty Wolny opuścił Katowice. Zmarł 9 listopada 1940 roku we Lwowie i w tym mieście został pochowany. Dzięki staraniom wnuka Konstantego Wolnego oraz władz wojewódzkich 6 czerwca 2012 roku w Katowicach odbył się ponowny pogrzeb pierwszego marszałka Sejmu Śląskiego, polskiego działacza narodowego.

„Album Łukasza Kobieli prezentuje sylwetkę Konstantego Wolnego na tle przełomowych wydarzeń pierwszej połowy XX wieku. Imponujący zestaw fotografii połączony z wypowiedziami marszałka i fragmentami artykułów prasowych z epoki pozwala czytelnikowi na bliskie spotkanie z postacią tego wybitnego syna ziemi śląskiej i żarliwego patrioty polskiego” – prof. dr hab. Jan Żaryn

Wszystkich chętnych do otrzymania bezpłatnego egzemplarza zapraszamy do kontaktu z Wydawnictwem MGW – po 24 stycznia 2022 r. – (Marek Łacko mlacko@muzeumgornictwa.pl).

Publikacja powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Samorządu Województwa Śląskiego.